JANT BİLGİLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Araçlarda lastik ve jant ayrılmaz iki üründür. Lastiklerin çalışması esnasındaki kuvvetler jantlara da aynı oranda etki yapar, keza lastik ve jant tek bir parça gibi hareket eder. Lastik ile jant kesinlikle birbirine uyumlu olmalıdır. Ölçülendirme lastiğin janta veya tekerlek olarak araca takılması durumunda yapılır.
Tubeless radyal otomobil lastikleri, hızlı, keskin viraj alma sırasında oluşan yan kuvvet sonucu veya düşük şişirme basıncı ile kullanım sırasında lastik topuğunun yuvasından kayarak jant kanalına düşmemesi için tubeless setine sahip “Tubeless Jant”lara takıllırlar.
Jant Yazı ve İşaretlemeleri
Jantın üzerinde kullanıcıyı bilgilendirici ve uyarıcı bazı bilgiler vardır;
“5½ J X 14 CH 36 0203 70259” örneğinde:
5½ Kesit genişliği (inç)
J Jant damak (flanş) profili
14 Jant çapı (inç)
X Tek parçalı (monoblok, tubeless) jant
CH Janttaki "tubeless seti" tipi
36 Jant off-seti (mm)
0203 Jantın üretim tarihi (ay-yıl)
70259 Jantın seri numarası
Jant TipleriPirelli otomobil lastiklerinin (bazı desenlerde) hem “tube-type” hemde “tubeless” tipi mevcuttur. Ancak günümüzde hemen hemen tüm otomobil lastikleri tubeless olarak üretilmektedir. Emniyet açısından bu önemli bir ihtiyaç olmuştur. Tubeless lastikler mutlaka özel topuk yuvası ve setleri olan jantlara takılmalıdır.
Böylelikle yüksek hızda yanlardan gelen büyük güç altında veya düşük havalı kullanımda lastiğin topuğunun janta oturan bölümünün yerinden oynaması önlenmiş olur. Bu tip jantların tiplerine göre şekilde gösterildiği gibi doğru yönden takılıp sökülmesi gerekir.
Böylelikle, sadece lastik topuğunun kırılması sonucu kullanım dışı kalması değil, ani hava tahliyesi sonucunda gerek maddi ve gerekse cana gelebilecek zararlar önlenmiş olur. Değişik jant tipleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Jant damak (flanş) tipleri
TAKMA İŞLEMİ (MONTAJ):
Lastik topukları ve jantın her iki damağına, kaydırıcı (bu işlem için özel olarak üretilmiş solüsyon), fırça ile sürülmelidir. Lastik şişirme işlemi supap iğnesi takılı olarak yapılmalıdır. Azami şişirme basıncı 51 PSI (3.5 Bar) kuralına dikkat edilmelidir.
Eğer lastik topuğunun jant damağına tam olarak oturmadığı görülüyorsa, lastik havası tamamen boşaltılmalı, kaydırıcı olarak sulandırılmış sabun tekrar sürülmeli ve lastik daha önceki konumuna göre jant üzerinde döndürülerek iğne takılı olarak şişirme tekrarlanmalıdır.
SÖKME İŞLEMİ (DEMONTAJ):
Topuk düşürme işlemine muhakkak jantın supabının takılı olduğu yerden başlanmalıdır. Supap bölgesinden yapılacak topuk düşürme işlemi jantın her iki tarafı için de geçerlidir. Aynı zamanda, jant üzerinde üreticisi tarafından herhangi bir bilgi verilmiş ise buna uyulması gerekir.
Bu tavsiyelere uyulmadığı taktirde, lastik topuğunda tamiri mümkün olmayan hasarlar meydana gelebilir. Topuğu hasar görmüş bir lastiğin kullanılması ise çok tehlikelidir.
Uygun bir takma-sökmede, jant özelliklerinin bilinmesi zorunluluktur
ÖLÇÜ DEĞİŞİMİ
Tekerlek Ölçüleri ve Seri Kavramı
Ölçü değişimlerinin hangi kriterlere göre yapıldığının iyi anlaşılması için tekerlek ölçülerinin iyi bilinmesi gerekir. Araca monte edilecek lastik ve jant bir bütün olarak değerlendirilir ve ölçüler de buna bağlı olarak alınır. Burada önemli olan ölçülerin alındığı E.T.R.T.O.nun belirttiği ölçü jantına dikkat etmektir. Keza teknik tablolarda belirtilen değerler, altı çizili olan bu janta takılı lastiğin değerleridir. Bu ölçülerin tanımları aşağıda verilmiştir:
NOMİNAL KESİT GENİŞLİĞİ (KG)
E.T.R.T.O. (Avrupa Lastik ve Jant Teknik Organizasyonu) ölçü jantına takılı, öngörülen şişirme basıncında şişirilmiş yeni bir lastiğin 24 saat bu durumda bekletildikten sonra dıştan dışa yanaklar arası ölçülen en geniş mesafesidir. Bu ölçüme lastik yanağı üzerindeki koruyucu zırh, kabartma yazı ve rakamlar dahil değildir.
KESİT YÜKSEKLİĞİ (KY)
Yeni lastiğin janta oturduğu topuk noktasından lastik tabanına kadar olan yüksekliktir.
LASTİK ÇAPI (Ç)
Janta takılmış ve şişirilmiş yeni bir lastiğin dış çapıdır.
JANT ÇAPI (JÇ)
Lastik topuğunun oturduğu jant yüzeyinin çapıdır.
JANT GENİŞLİĞİ (JG)
Lastik topuklarının oturduğu jant damakları arasının içten içe olan mesafesidir.
STATİK YÜKLÜ YARIÇAP (SYYÇ)
Öngörülen basınçta şişirilmiş lastiğin öngörülen yük altında, jant merkezi ile yere temas ettiği nokta arasındaki mesafedir.
SERBEST YARIÇAP (SYÇ)
Öngörülen şişirme basıncında şişirilmiş bir lastiğin yüksüz durumda, jant merkezi ile yere temas ettiği nokta arası mesafedir.
DÖNME ÇEVRESİ (DÇ)
Öngörülen yük ve şişirme basıncındaki çekici aksa takılı lastiğin, bir tam dönüşte (1 turda) katettiği mesafedir.
